اغلب نابهنجاری‌های فک و دندان‌های ما به عادات اشتباهی مربوط می‌شود که در کودکی داشته‌ایم. فک و دهان در زمان نوزادی بسیار شکل‌پذیر است و مکیدن هم یکی از عاداتی است که در بیشتر نوزادان وجود دارد برای همین اگر این عادت در زمان نوزادی به‌درستی کنترل نشود در شکل‌گیری فک و دندان آنها در کودکی و بزرگسالی تأثیر زیاد و مخربی خواهد داشت. چه‌بسا مشکلاتی که در زمان نوزادی و کودکی می‌توان به‌راحتی و با کمترین هزینه از به وجود آمدنشان جلوگیری کرد؛ اما همین مشکلات در بزرگسالی سخت و هزینه بر یا غیرقابل‌جبران هستند.
پستانک یکی از مهم‌ترین اقلامی است که والدین برای پاسخ به نیاز مکیدن نوزادان خود تهیه می‌کنند. خانواده‌ها معمولاً به رنگ و شکل زیبای پستانک و جنس آن دقت می‌کنند، اما معمولاً خیلی کم پیش می‌آید که به طراحی پستانک که بر رشد فک و دهان کودک بسیار تأثیرگذار است هم توجه کنند. یکی از انواع پستانک‌هایی که علاوه بر پاسخ به نیاز مکیدن نوزاد از بروز ناهنجاری‌های دهان و فک او هم جلوگیری می‌کند، پستانک ارتودنسی است.
والدین عزیز نگران نباشید، چون دکتر مرضیه مرساقیان، متخصص ارتودنسی پیشگیری کودکان در تهران در این مقاله در مورد فواید و مضرات پستانک ارتودنسی، بهترین زمان استفاده و همچنین بهترین زمان گرفتن پستانک از کودک توضیحات کامل و جامعی داده است. پس با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
مطالب مهم
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی حیطه‌ای از رشته دندانپزشکی است که به‌صورت تخصصی به تشخیص، پیشگیری و اصلاح ناهنجاری فک و بی‌نظمی دندان‌هایی که در جای نامناسبی قرار دارند و دچار انحراف هستند، می‌پردازد. متخصص ارتودنسی با استفاده از بریس دندان و سایر ابزارهای ارتودنسی، با حرکت آرام دندان‌ها و فک‌ها به اطراف، ناهنجاری‌ها را درمان می‌کند.
انواع روش‌های ارتودنسی‌ها را می‌توان بر اساس امکان یا عدم امکان جابه‌جایی و خروج از دهان توسط بیمار به دودسته کلی ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک تقسیم‌بندی کرد. در ارتودنسی ثابت، تجهیزاتی که در دهان قرار می‌گیرند ثابت هستند و از دهان خارج نمی‌شوند؛ اما در ارتودنسی متحرک، بیمار می‌تواند وسایل و تجهیزات به‌کاررفته در دهانش را خارج کند و مجدداً در زمان مناسب از آنها استفاده کند. یا بر اساس سن انجام آن به ارتودنسی کودکان و ارتودنسی بزرگسالان تقسیم کرد.
دکتر مرساقیان، یکی از بهترین متخصصان ارتودنسی خانم در تهران هستند که می‌توانید با خیال راحت به ایشان مراجعه کنید. قطعاً با تشخیص‌های خوب خانم دکتر به بهترین نتیجه ممکن در مورد زیبایی و سلامتی دهان و دندان‌های خود خواهید رسید. در ضمن ایشان امکان ارتودنسی اقساطی در تهران را هم برای بیماران خود فراهم کرده‌اند تا بتوانید بدون نگرانی در مورد هزینه‌های ارتودنسی و دندانپزشکی به‌سلامت دندان‌های خودتان رسیدگی کنید.
پستانک ارتودنسی چیست؟
در زمان‌های قدیم پستانک‌ها شکل ساده‌ای داشتند و فقط برای سرگرم و آرام‌کردن کودکان به کار برده می‌شدند. اما امروز پستانک‌ها طوری طراحی شده‌اند که به پیشگیری از بروز مشکلات مربوط به فک و دندان‌های کودکان کمک کنند و فقط وسیله‌ای برای رفع نیاز به مکیدن و سرگرم‌کردن نوزاد نباشند.
این پستانک‌ها که با نام پستانک ارتودنسی شناخته می‌شوند، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کمترین آسیب را به ساختارهای فک، دهان و دندان می‌زنند؛ چون تقریباً ساختاری شبیه به نوک سینه مادر دارند؛ یعنی در قسمت پایین پهن و در قسمت بالاگرد هستند.
طراحی پستانک ارتودنسی با فک و کام درحال‌رشد نوزاد تطابق پیدا می‌کند و شکل آن را در بهترین حالت نگه می‌دارد؛ یعنی در زمان مکیدن کودک سر این پستانک پهن می‌شود (درست مانند نوک پستان مادر) و به طرز مؤثری فشار اضافی از روی لثه‌ها و دندان‌هایی شیری درحال‌رشد او برداشته می‌شود.
ویژگی پستانک‌های ارتودنسی
تا کنون تحقیقات زیادی انجام شده است در این تحقیقات به فواید و مضرات پستانک ارتودنسی اشاره شده است که ما هم در ادامه به مهم‌ترین آنها خواهیم پرداخت. یکی از ویژگی‌های برجسته پستانک ارتودنسی که تحقیقات زیادی هم به آن پی برده‌اند این است، کودکانی که از پستانک‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند، کمتر از کودکان دیگر به مشکلات مال‌اکلوژنی مثل اپن بایت و اوربایت دچار می‌شوند.
به گفته دکتر مرضیه مرساقیان، متخصص ارتودنسی کودکان در تهران:
مشکل اوربایت (overbite)، دندان‌گرازی یا پیش دندانی به مشکلاتی گفته می‌شود که در آنها فرد به جلوآمدگی فک بالا مبتلا است. در مشکلات اوپن بایت (open bite) فرد عدم هم‌پوشانی دندان‌های جلو را دارد. اما به این نکته توجه داشته باشید که پستانک ارتودنسی این مشکلات را کمتر می‌کند و به صفر نمی‌رساند پس محدودکردن استفاده از پستانک و گرفتن پستانک از بچه در سن مناسب بهترین راه پیشگیری از این مشکلات است.
پستانک‌های ارتودنسی علاوه بر انعطاف‌پذیربودن و تطابق راحت با شکل دهان و فک نوزادان، در ساختار خود منافذ هوا دارند تا هوا به‌راحتی از خود عبور دهند. معمولاً جنس این نوع پستانک‌ها از سیلیکون ساخته می‌شود که نسبت به پستانک‌ها با جنس لاتکس، بدون بو، مزه و مقاوم‌تر (بدون قطعات ریز و جداشونده که باعث خفگی نوزاد می‌شود) است.
انواع پستانک ارتودنسی
همان‌طور که می‌دانید هر پستانک از سه جزو زیر تشکیل شده است:
- دسته
- گارد دهان (سپر دهان): این صفحه محافظ از فرورفتن کامل پستانک به دهان نوزاد جلوگیری می‌کند و خطر خفگی را از بین می‌برد.
- سر پستانک
جنس سر هر پستانک هم معمولاً از دو جنس: لاتکس (پلاستیک) و سیلیکون ساخته شده است.
-
پستانک ارتودنسی لاتکسی
پستانک با جنس سر لاتکس نسبت به نوع سیلیکونی از نرمی بیشتری برخوردار است؛ اما ممکن است لاتکس برای بعضی از نوزادان ایجاد حساسیت کند که در این صورت باید از نوع دیگر استفاده شود.
یا زمانی که نوزاد در حال دندان درآوردن است احتمال کنده شدن قسمتی از آن وجود دارد. چون هنگام دندان آوردن، کودک در ناحیه لثه احساس خارش زیادی دارد و با ایجاد فشار مضاعف و جویدن سر پستانک سعی می‌کند احساس فشار و خارش در لثه‌های خود را آرام کند و احتمال کنده شدن قسمت بالایی پستانک لاتکسی وجود دارد. وقتی قطعات ریز و جداشونده از پستانک وارد دهان نوزاد شود ممکن است به خفگی او منجر شود.
-
پستانک ارتودنسی سیلیکونی
این مدل پستانک ارتودنسی از سیلیکون و اکسیژن ساخته شده است. اگر به دنبال پستانکی می‌گردید که از دوام و ماندگاری بالایی برخوردار است، پستانک سیلیکونی بهترین گزینه برای خرید است. در سطح این نوع از پستانک‌ها منفذهایی وجود دارد که به استریل کردن آنها کمک می‌کند.
پستانک‌های ارتودنسی سیلیکونی علاوه بر دوام و ماندگاری بالا، توان مقاومتی زیادی در دماهای بالا و پایین دارند، بدون بو، مزه و رنگ هستند، ضد اکسایش و ضد آب هم هستند.
علاوه بر متفاوت بودن جنس پستانک‌های ارتودنسی موجود در بازار از اشکال مختلفی هم تشکیل شده‌اند که شامل:
- پستانک‌های ارتودنسی دایره‌ای شکل
- پستانک‌های ارتودنسی بادامی شکل: این مدل به دلیل ساختار آن که با کام دهانی نوزادان مطابقت دارد، از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
- پستانک‌های ارتودنسی معمولی
فواید پستانک ارتودنسی چیست؟
در طی این تحقیقات و باتوجه‌به مشاهدات و گزارش‌های والدین، فواید زیادی برای این پستانک‌ها بیان شده است. شاید یکی از بهترین مزیت‌هایی که پستانک ارتودنسی برای نوزادان و کودکان دارد سالم رشد کردن دندان‌ها و بهبود شکل فک آنها باشد؛ اما مزیت‌های زیاد دیگری هم دارد که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد:
- یکی از مشکلات خطرناک نوزادان در خواب که باعث مرگ ناگهانی آنها می‌شود، سندروم مرگ ناگهانی نوزاد است. به نظر می‌رسد کودکانی که پستانک ارتودنسی استفاده می‌کنند کمتر به این مشکل مهلک دچار می‌شوند.
تعریف سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به نقل از ویکی پدیا:
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد که به‌اختصار SIDS نیز نامیده می‌شود، عبارت است از مرگ نابهنگام نوزادان در خواب بدون هیچ‌گونه پیش‌بینی قبلی پزشکی و بدون برجای‌گذاشتن هیچ‌گونه عارضه‌ای در بدن نوزاد که در حین کالبدشکافی قابل تشخیص باشد. به این بیماری مرگ تختخواب نیز اطلاق می‌شود؛ زیرا اغلب در کودکان در تختخواب روی می‌دهد. این بیماری در نوزادان پسر شایع‌تر است.
- یکی دیگر از فواید پستانک ارتودنسی کمک آن به بهبود و کاهش علایم ریفلاکس نوزادان و مشکلات گوارشی آنها است.
- این پستانک‌های ارتودنسی به دلیل سری انعطاف‌پذیر و شبیه به پستان مادر بیشتر از پستانک‌های قدیمی کودکان را آرام می‌کنند.
- به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های جدید و مواد اولیه باکیفیت در ساخت آنها، ضرری برای نوزادان ندارد.
- پستانک ارتودنسی علاوه بر شرایط معمولی، در طول پرواز هم موجب آرام شدن کودکان می‌شود و دلیل آن هم کاهش فشار دردناک در گوش نوزاد در طول پرواز است.
معایب و مضرات استفاده از پستانک‌های ارتودنسی
استفاده از پستانک ارتودنسی در کودکان علاوه بر مزایای برجسته‌ای که در بالا گفته شده، ممکن است معایبی هم در صورت استفاده طولانی و بیش از حد داشته باشد. در زیر مهم‌ترین و برجسته‌ترین مضرات مکیدن پستانک در کودکان را آورده‌ایم که شامل:
- ایجاد وابستگی بیش از حد به پستانک ارتودنسی.
- به‌هم‌خوردن عادات شیر خوردن نوزاد.
- پستانک‌های ارتودنسی با وجود داشتن طراحی شبیه به سینه مادر و کاهش فشار به دندان‌ها و فک نوزادان در صورت استفاده بیش از حد باعث ایجاد اختلال در فک و بیرون‌زدگی دندان‌ها می‌شوند.
- ایجاد مشکل در فرم لب‌ها.
- به‌هم‌زدن فرم و تناسب چهره در صورت استفاده طولانی‌مدت از پستانک.
- ایجاد اختلال احتمالی در چرخه تأمین شیر مادر در سینه. (اگر نوزاد به‌خاطر مکیدن پستانک ارتودنسی کمتر سینه مادر را بمکد دستور تولید شیر به مغز مادر کاهش میابد و تأمین شیر هم کاهش پیدا خواهد کرد.)
- دردناک شدن نوک سینه مادر به دلیل استفاده‌نکردن کودک از آن و انسداد مجاری شیر.
- می‌تواند موجب شود تا کودک زودتر از شیر مادر گرفته شود. (مادر باید برای یک دوره کامل به نوزاد شیر دهد؛ اما مکیدن این پستانک می‌تواند روند شیردهی را کاهش دهد)
بهترین زمان شروع استفاده از پستانک ارتودنسی چه سنی است؟
تا اینجا شما با فواید و مضرات پستانک ارتودنسی آشنا شده‌اید و احتمال دارد تصمیم داشته باشید آن را برای کودک خود تهیه کنید؛ اما برایتان این سؤال به وجود بیاید که از چه سنی این پستانک را در اختیار کودکتان قرار دهید؟ بهترین سن شروع استفاده از پستانک ارتودنسی، زمانی است که کودک مکیدن شیر از پستان مادر را یاد گرفته و به آن عادت کرده باشد در غیر این صورت او بین سینه مادر و پستانک گیج می‌شود و اختلال در شیر خوردن او به وجود می‌آید. معمولاً در بیشتر کودکان بهترین زمان برای عادت به پستانک ارتودنسی بین ۶ ماهگی تا ۱ سالگی او است.
بهترین زمان گرفتن پستانک ارتودنسی از کودک چه سنی است؟
همان‌طور که گفته شد پستانک ارتودنسی در صورت استفاده طولانی و بیش از حد مضراتی دارد که می‌تواند برای کودک و والدین او مشکل‌ساز باشد. اما معمولاً به دلیل علاقه زیاد، گرفتن این وسیله از کودک درست مثل گرفتن آنها از شیر می‌تواند سخت و دشوار باشد. اگر کودک بیش از حد به پستانک خود وابستگی دارد شما باید از یک جایی به بعد سعی کنید او را از مکیدن آن منع کنید.
به طور معمول بهترین سن برای گرفتن پستانک از کودک هم‌زمان با گرفتن از شیر است؛ یعنی حدود ۲ سالگی کودک. بهتر است هنگام از شیر گرفتن استفاده از پستانک هم کم و محدود شود تا پیش از اینکه دندان‌های کودک شروع به رشد کنند استفاده از پستانک متوقف شده باشد و مشکلی برای دندان‌های کودک پیش نیاید.
نحوه قراردادن پستانک ارتودنسی
بر طبق بررسی‌های انجام شده توسط تیم حرفه‌ای دکتر مرساقیان متخصص ارتودنسی خانم در شمال تهران، در سایت‌های مختلفی از جمله نی‌نی سایت، چگونگی استفاده و نحوه قراردادن پستانک ارتودنسی در دهان نوزاد، سؤال پرتکرار مادران عزیز بوده است.
سؤالاتی مانند: پستانک ارتودنسی کدوم طرفی باید قرار بگیره تو دهن نوزاد؟ چجوری پستونک ارتودنسی رو بزارم دهن نوزاد؟ سر شیب دارش پایین باشه یا بالا؟ در ادامه به طور کامل در مورد نحوه قراردادن پستانک ارتودنسی در دهان نوزاد توضیح خواهیم داد.
سر پستانک ارتودنسی از دو قسمت برآمده و فرورفته (صاف) تشکیل شده است. نحوه قراردادن پستانک ارتودنسی به صورتی باید باشد که سر صاف یا شیب‌دار پستانک بر روی زبان نوزاد قرار گیرد و قسمت برآمده پستانک در تماس با سقف دهان باشد.
سخن آخر، پستانک ارتودنسی آری یا خیر؟
در این مقاله به‌صورت کامل به توضیح در مورد پستانک ارتودنسی پرداختیم. از همه مهم‌تر فواید و مضرات پستانک ارتودنسی را با هم بررسی کردیم. قطعاً می‌دانید که افراط و زیاده‌روی در هر چیزی باعث آسیب و اختلال خواهد شد. در پستانک ارتودنسی هم همین موضوع صدق می‌کند؛ یعنی با وجود تمام فوایدی که برای کودک دارد مثل: احتمال کمتر رخ‌دادن سندروم مرگ ناگهانی کودک، بهبود و کاهش علایم ریفلاکس نوزادان، بهبود شکل فک، کمک به سالم رشد کردن دندان‌ها و بسیاری مزیت‌های دیگر؛ در صورت استفاده طولانی و بیش از حد یا عادت دادن کودک زودتر از سن مناسب به پستانک، قطعاً مضراتی برای سلامتی فرزند دلبندتان خواهد داشت.
اگر به‌سلامتی فک و دندان‌های کودک خود اهمیت می‌دهید و نگران آنها هستید حتماً به کلینیک دکتر مرضیه مرساقیان، بهترین متخصص ارتودنسی در تهران زعفرانیه مراجعه فرمایید. دکتر مرساقیان کلیه خدمات ارتودنسی کودکان از جمله: ارتودنسی شفاف، ارتودنسی تک فک، ارتودنسی تک دندان و… را با تخصص و تجربه زیادی که در این حیطه دارند به بهترین نحوه ممکن انجام می‌دهند. برای دیدن نمونه کارهای ایشان می‌توانید به صفحه نمونه‌های درمانی ارتودنسی توسط دکتر مرساقیان مراجعه فرمایید.
والدین عزیز خوشحال می‌شویم تا تجربه‌های خود را در زیر این مقاله دررابطه‌با فواید و مضرات پستانک ارتودنسی در زمان استفاده فرزندتان با ما به اشتراک بگذارید. قطعاً تجربه‌های ارزشمند شما در بهبود و توسعه این مقاله به ما و دیگران والدین کمک زیادی خواهد کرد.
